Овстатиј е редовен член на Императорското руско географско друштво и инаку активен генерал на руската армија. Всушност, книгата е дополнение на воено-статистички преглед на Србија, од воениот научен комитет на Главниот штаб на руската армија издаден во 1883 г., кој не бил наменет за пошироката јавност. Авторот се служи со огромна литература, а книгата има географски, историски, статистички, етнографски, литературен, и др. осврти.

Иако пишува за Србија, тој се осврнува и на др. “Словени” од Балканот, кои ги поврзува со Русите па употребува термин за заедништво меѓу – Македонците, Србите, Бугарите, Русите, Црногорците, Херцеговците, Босанците .. , т.е. терминот – “едноплеменици”.

Првиот впечаток е дека и Овсјаниј е од групата учени “србофили”, но тоа е моментно и произлегува од она што е главна тема – Србите. За разлика од др. “србофили” учени, Овсјаниј е повнимателен и не е категоричен, но задржува понеутрална позиција. Тој дава податоци ту за едната, ту за др. позиција со цитирање трети незаинтересирани за спорот автори.

За Македонците ќе каже дека се “Словени, мошне блиски кон нив (Србите – н.з) по јазик и обичаи”, што ова негово дефинирање го прави недвосмислено само во неговата двосмисленост. По ова авторот го објаснува интересот на Србите за Македонија: ...”Сето тоа, се разбира, се прави така што во ПОГОДНИ ПОЛИТИЧКИ СИТУАЦИИ, да ги постават своите права на тие земји... и да се доберат до Егејско Море“. Значи “правата” на Србите не се темелат на истородноста, туку на политичко-економските потреби и желби на Србите! A истородноста ја “докажува” со тоа што Србите и Македонците говореле сличен јазик и што славеле Српски народни јунаци во еповите и.т.н. Но и самиот несвесно во пишувањата колку и да сака да ја скрие, избрише или претопи македонската народност преку термините – Срби, Бугари, Словени (Македонски Словени) и сл. сепак на места ја става до др. народност со што само ја потврдува. Така на пр. кога зборува со што претендираат Србите врз Македонија како прв податок го изнесува – ...“дека поголемиот нејзин дел му припаѓа на словенското племе кое говори на јазик толку близок до српскиот што Србинот и Македонецот лесно се разбираат меѓусебно”. Овде се јасно поставени Србинот и Македонецот како две народносни категории. Уште повеќе кога говори за странски автори го дава и Бугаринот П. Драганов како тврди дека во Македонија постојат три словенски наречја ”бугарско, србско и сопствено македонско”. Токму него му го спротивставува на Верковиќ, но и долгогодишниот конзул во Македонија – Јастребов.

Авторот дава и опширни описи на градовите и др. населби од ова време – 1897/8 год., при што на пр. наведува дека во тоа време Дебар имал – 19 000 жители, Скопје – 26 000, Штип – 15 000, Куманово – 7 000, Калканделе (Тетово) – 12 000, Гостивар – 3 500, Кичево – 2 500, Костур – 10 000, Битола – 56 000 (Монастир – средиште на Битолскиот вилает), Ресен – 5 500, Охрид – 16 000, Струга – 7 000, Воден – 14 000, Ениџе Вардар – 9 000, Прилеп – 13 000, Солун – 150 000 (средиште на Солунскиот вилает).

Куманово

Кога зборува за “Бугари” во Македонија, тој наговестувајќи дека такво нешто нема во национална смисла, а она што го има го објаснува со тоа дека во ..”сегашно време сите Македонски Словени што го признаваат егзархот се нарекуваат Бугари” (а не се – н.з). Значи не станува збор за национална категорија Бугари но за социјално - црковна категорија “Бугари”, т.е оние кои подпаднале под Бугарската егзархиска црква. Ова е исто што и до 1860 год. сите кои биле од исламска вероисповед се нарекувале – Турци, иако имало Албанци, Македонци муслимани, Помаци, Босанци и др. што ќе рече не биле и навистина – Турци! Кај Христијаните сите се воделе како - Грци. Се разбира ова правило треба да важи и кога Македонците ги прави Срби на основ тоа што биле под Србската држава (?!), што е исто така социјално-државна категорија но не и национална, зашто многу народи биле под таа (и под други) држави па не значи дека се од народноста на управителите.

Овсјаниј за „Бугарите“ на Верковиќ кај Призрен