|
Селим III (1789-1807)
|
Неспособна за порадикални зафати, централната власт постепено воведува реформи, со цел прилагодување кон достигнатиот степен на општествениот развој. Со Селим III (1789-1807), се извршени неколку реформи во империјата, првично во војската и финансиите.
1826 год. Махмуд II го укинува јаничарскиот корпус. 1834 год. ликвидиран е постојниот тимарско-спахиски систем - еден вид аграрна реформа, која во некои делови на Македонија продолжува до шеесетите години XIX век.
03.XI.1839 год. се објавува т.н. “Гилхански хатишериф”, како најголем дострел на реформите. Под влијанието на француската револуција, овој акт прокламира еднаквост на сите граѓани пред законите, без разлика на вера, народност и положба како и полна сигурност на животот, честа и имотите.
|
Махмуд II (1785-1839)
|
Со либералистички идеи, Гилханскиот хатишериф ги затврдил воведените реформи мо и отворил процес за навлегување на реформите во сите области на општествениот живот и армијата. За популаризирање на реформите пред населението се организираат масовни народни собири по градовите, на кои подготвени толкувачи го објаснувале значењето.
Со желба да допрат подлабоко до народот, тие биле печатени на јазиците на населението до кое биле упатени. Познат е еден таков акт од 1851 год. напишан на македонски јазик под насловот: „Канунаме за селата битолски чунки закон за чифлигарите и чифлизите што се под поела битолска“. Со овој закон е востановен начинот на избирање на селските старешини (коџобашии), е забранет секаков притисок и злоупотреба на локалните власти при собирањето на даноците, се третираат односите помеѓу чифликсајбиите и чифлигарите итн.
Реформите во Турција не одат глатко (особено отпор кај војската). Албанските и босанските феудалци одбиле да ги применат. Се придружиле охридскиот Џеладин бег, како и пашите во Тетово и Скопје. Со ова, северна и средна Македонија е под одметниците и е арена на пресметки со централната власт.
Април-мај 1831 год, во борбите на Бабуна и Прилеп, одметничките сили се разбиени. Последиците се тешки за македонскиот народ. Прилеп и околните места, како населението од Скопска Црна Гора се опљачкани. Но северна Македонија и подоцна, во 1843 - 1845 год.,пак е центар на одметнички и пљачкашки дејствија.
1845 год., со победата на Централните сили кај Катланово, овој дел на Македонија здивнал од теророт и пљачкањата но последиците имале траен карактер. Колебливоста во спроведувањето на реформите и отпорот против нив ги направиле многу од реформите - празни прокламации.
Печат удира и Кримската војна. Меѓутоа и покрај недоследностите во спроведувањата на реформите тие се одразиле позитивно врз натамошниот развој на земјата до Кримската војна. Кримската војна (1853-1856), меѓу Русија и Турција, привремено го запре процесот на реформи во земјата.
Се влошува положбата во земјата. За македонскиот народ се воведуваат давачки при чие собирање има уште поголеми злоупотреби. Незадоволството води кон одметнувања в планина, особено во битолско (но без појаки форми). По мирот во Париз, во 1856 год., спроведувањето на реформното дело во Османската империја оди со позасилено темпо.
Се ова ќе ја предизвика појавата на македонската преродба која понатаму ќе ги поттикне идните силни национални движења кај македонскиот народ во стремежот за конечно ослободување од турскиот јарем.
|