Во време на палеолитот човекот кој за опстанокот е собирач на плодови и ловџија, индикации даваат артефактите од камен и коска откриени меѓу плеистоценските слоеви на пештерата “Макаровец”, во долината на р.Бабуна. Истите се означени како орудија од помладиот палеолит (културата на орињациен и гравентиен) датирани околу 100 000 до 1000 год. на старата ера.

Клисура Макаровец, р. Бабуна

Мезолит – средно камено време. Во Европа развојот на Горниот палеолит завршува меѓу 12 000 и 15 000 години наназад со промената на климатските услови. Последните мразови се топат, климата се стоплува а населението нараснува. Потребата од храна човекот го тера да унапредува техники на ловење особено покрупни животни кои заради тоа исчезнуваат. Оваа промена го носи почетокот на мезолитот, време на силни живеалишта-села крај езерата, реките и морските крајбрежја. Македонија како богата со сите три водни потенцијали секако дека е особено активна со живот во овој период. Но посебни остатоци од мезолитот сеуште не се констатирани. Заради ова кај нас праисторијата е повидлива во смисла на откриени траги и наоди за поширок приказ, дури од младото камено време.

Во однос пак на самото егзистирање на луѓето од палеолитот за истиот е карактеристично што тогаш луѓето користеле погруби камени и други орудија и живееле во орди по 30 луѓе.

Ордата – не е крвно или брачно врзана туку повеќе за собирање храна и за полесен лов на животни. Затоа и во неа биле обично повештите, поцврстите но и пискусни луѓе – ловци. Не се врзувале за одредено место на живеење но често се селеле пред се заради потрага по храна.

Огнот - во прво време го чувале деноноќно, обично при некои пожари (удари од гром и сл.) но многу подоцна почнале сами да го прават со триење на суви дрва, удари камен од камен, чување на жар во пепел за подоцнежно разгорување. Приметиле и дека храната (особено месото) е многу повкусно печено отколку живо, што е зачеток на готварството иако доста примитивно.

Говорот – се појавува со самото движење во групи (орди) и потребата за некаков договор, сугестии што кој да прави, па се служеле со мимики, крикови, движења на рацете и сл.

(Користени извори – “Водич низ археолошката поставка” – Музеј на Македонија, 1992 год.,Скопје и др. помошна литература,; “Македонија, праисторија, империја и денес” – Симе Пандовски, 2000, Битола)