Српска преписка XXV

Светомир Николаевиќ, претседател на Друштвото Св. Сава – на ДР. Владан Ѓорѓевиќ, Министер за просвета и црквени работи на Кралството Србија во Белград


Почитуван господине,


Окуражен од актот на Минист. за прос. и цркв. работи од 7. јули о.г. ССБр. 106, доведов од Стара Србија и Македонија дванаесет ученици и една девојка, да во нашите училишта дозавршат образование, и да се подготват за учители и професори на идните гимназии и богословии во тие покраини. 

За да можат овие ученици што порано да се употребат, јас според нивната подготовка и училишни сведителства ги запишав, и тоа на философскиот факултет.


Петар Поп Арсов во српската преписка Петар Арсиќ

Михаил Питовиќ од Битола, Димитрија Миховиќ од Гор. Порој демирхисарска нахија, Андреја Ристиќ од Велес, Иван Трифуновиќ од Воден, Дјамандија Кољевиќ од Штип, и ПЕТАР АРСИЌ ( з.н – се мисли на Петар поп Арсов) из Богомила велешка нахија;

Во петто одделение на I Белградска гимназија :
Димитрија Ѓорѓевиќ од Криворечка Паланка, Евтим Поповиќ од Косо/в/расти дебарска нахија, Нако Силеновиќ, Пантелеј Шалагановиќ и Михаил Јовановиќ, сите тројца од Скопје;

Во прво одделение на I нижа Белградска гимназија :
Симо Димитриевиќ од Тетово;

И во прво одделение на овд. Више женско училиште :
Магдалена Михаиловиќ од Тетово.

Заради тоа го молам господинот Министер, да повели и на овие ученици им одреди благодејание за нивно издржување, и тоа по 50 динари месечно, сметајќи од 1. септември о.год. а по мое скромно мислење на овој начин:
 
Благодејанието за овие ученици да и се издава месечно на управата од друштвото Св.Сава, а таа ќе се погрижи за нивното заедничко издржување и облекување, т.е. ќе подготви за нив еден мал пансионат; а во колку таа сума не биде доволна да ги подмири потребните трошоци, друштвото би било расположено, да од својата благајна помогне и го измири остатокот од сегашните трошоци. 

Ваквиот начин на нивниот заеднички живот би бил за самите ученици корисен, а за државата и нејзината идеја и практичен и корисен. Со ваквото издржување над нив би можела да се води многу ПОГОЛЕМА КОНТРОЛА; државните идеи попостојано би се всадувале во нивните срца, отколку кога би биле РАСЕАНИ ПО ГРАДОВИТЕ, СКРИЕНИ ОД НЕПОСРЕДЕН ДРЖАВЕН НАДЗОР. Со тоа би биле сочувани и од лоши влијанија и развратни друштва, или и од пропагандистички влијанија, кои бин можеле да ги оттуѓат од државните идеи. 

Ако господинот Министер би сакал да го уважи овој мој предлог, би можеле во овој пансионат да влезат и оние ученици од Стара Србија, кои веќе уживаат државно благодејание, како : Давид Поповиќ од Куманово, во V оддел. На гимназ., Ристо Огњановиќ од Галичник во II оддел. на учителското училиште, Фртуниќ од Вучитрн во III оддел.учит.училиште, и.т.н. Тогаш би биле околу 20 во пансионат, а издржувањето и облекувањето би било попогодно и поефтино.

Друштво Св.Сава
Бр. 464. Со почит
____________
31. август 1888 ( Печат)
Белград. Свет. Николаевиќ
I Благајник,
Тих /Ј/ Марковиќ ----------------------------

ССБр. 170

На сметководството за мислење дали би можел овој корисен предлог да се изврши.

15/IX 1888 Министер
Др. Владан Ѓорѓевиќ
Предлогот е многу умесен и корисен, и треба веднаш да се усвои. За оваа пресметковна година имате кредити според буџетот, а за идната пресметковна година ќе треба да се повиси овој кредит со неколку илјади, од прилика со 5-6000 динари.

15.IX.1888 г Сметководител
Мил. Вељковиќ

(Извори – Оригинал Архив Србије, МИД ППО III 170/1888;“Граѓа за историјата на македонскиот народ од Архивот на Србија, том IV, книга III [1888-1889],Белград 1987 год, стр.203-205)

Од писмото се наметнуваат следните факти:

1. Претседателот на Друштвото Св. Сава, Светомир Николаевиќ го известува Министерот за просвета за избраните и донесени во Србија од него 12 ученици Македонци, како идни српски учители по Македонија.

2. Николаевиќ лично ги запишал именуваните на филозофскиот факултет и бара средства за нивно издржување, сметано од 01.IX.1888. Предлага сместување во посебен пансионат под надзор на друштвото Св.Сава.

3. Пансионатот го предлага од повеќе наменски причини – заедничкиот начин е попрактичен, поефтин и покорисен и за нив и за државата. Српската идеја попостојано и полесно би се всадувала одошто да се расеани по др. градови.

4. Но најважана е – “поголемата КОНТРОЛА” над нив зашто нема да бидат “СКРИЕНИ ОД НЕПОСРЕДЕН ДРЖАВЕН НАДЗОР” или под “влијание на пропагандисти”.Со ова, авторот и несакајќи го признава она што добро го знае – Македонците се етнички засебни, инаку зошто би се плашеле “од туѓи пропаганди”.

5. Се брза дури се деца и не осознале повеќе за пропагандите, да се преобразат во “Срби“.Но со барем еден од нив - Петар поп Арсов ќе се види колку успех има оваа српска замисла (еден од главните идеолози на македонскиот народ, жесток борец против српската и бугарската пропаганда.)

6. И Министерот за просвета и финансиските служби веднаш го одобруваат предлогот од “Св.Сава” за пансионат од Македонци, како многу “умесен и корисен” по српската идеја. Ова само укажува каков приоритет му дава српската администрација на ова прашање.