Српска преписка за пропагандите во Македонија VIII

Петар Карастојановиќ , генерален консул на Кралството Србија во Солун – на Драгутин Франсовиќ, Министер за надворешни работи во Белград.


Господине Министре,
Чест ми е со ова да Ве известам за католичката пропаганда во овој Вилает, како и за тоа колку од православното население ја примило мухамедовата вера, јас заради полесен преглед, истото табеларно го изнесов.
Во оваа прилика морам да констатирам една чудесна појава, а тоа е дека сите кои и пришле на католичката црква и мухамеданската вера, потпаднале под ексархатот, оние пак кои стојат под Цариградската Патријаршија, се во многу незначаен број.
Не е нужно да додадам дека пропагандирачкит католицизам многу пари расфрла, тоа се подразбира самото по себе, но има и едно многу корисно средство, а тоа е што на МАКЕДОНЦИТЕ им се пропроведа дека под нивната закрила и НИВНИТЕ НАРОДНИ ПРАВА КАКО И ЈАЗИКОТ ЌЕ ИМ СЕ ЗАЧУВААТ И СО ОВОЈ НАЧИН СИЛНО УСПЕВААТ.
С п и с о к
На селата во казите Гевгелиска и Аврет Хисарска за покатоличените и потурчените МАКЕДОНЦИ
Село Покатоличени домови Село Потурчени домови
Сеово 90 Сеово 20
Шлопину 40 Стојаково 10
Моијн 60 Богданци 100
Ѓијавато 40 Пренос. 130
Грчица 40
Мравинци 30 ( з.н – Марвинци ?)
Балинци 20
Пирава 60
Стојаково 190
Бајлусе 70
Калиново 53
Мијалово 25
Богданци 240
Гаваланци 27
Драгомирци 90
Беглерија 20
Коџамарлија 40
Аврет Хисар 35
Даумалија 20
Пренос. 1.190.

Пренос 1190
Крецово 75
Грабашељ 26
Ново Село 20.
Хрсово 75
Ираклија 40
Кукуш 900.
Грамадна 90
Неманци 30
Мутолово 150
Алексово 50
Росилово 40
Марарци 120
Темница 60
Планиница 60
Лелово 50
Междерек 40 Пренос 130
Горен Модорец 150 Кукуш 60
Долен Модорец 100 Марарци 40.

Вкупно 3.246 Домови Вкупно 230 дом.

Ова е список на села, како што стоеја до пред три години од тоа време, па наваму, одпаднаа и пак се вратија во православието 2060 домови, кога истиот број ќе се одземе од 3246 остануваат уште покатоличени 1136 куќи, денешната состојба, ја изнесувам во следниот преглед.

27-II-88

С п и с о к

Села и домови, вратени од католицизмот, на православието

Села. Број на домови

Сеово 65
Моијин 30
Ѓијавато 25
Грчица 40
Беглерија 20
Крецово 75
Хрсово 75
Кукуш 800
Грамадна 90
Неманци 30
Мутелово 150
Рошлово 40
Морарци 80
Богданци 230.
Планивница 60.
Горен Модорец 150.
Долен Модорец 100.

Вкупно 2060 Дом. Ова.

Приметба
Преминати Егзархат.
Дов. No 154

Примите Господине Министре мое уверување за одлична почит кон Вас.
Понизен,
П.М.Карастојановиќ
Генерален консулат на Кралството Србија во Солун.
Дов. бр. 9
18. февруари 1888 година
во Солун

( Извор – Оригинал. Архив Србије, МИД ПО ф. II, досие IV Дов. бр. 154 / 1888; Граѓа за историјата на македонскиот народ од Архивот на Србија, том IV книга III,1888-1889)

Од ова писмо се наметнуваат следниве факти :

1. покрај бугарската, особено присутни се и верските пропаганди – муслиманската и католичката пропаганда среде Македонија и Македонците.

2. Доказ повеќе за непомирливоста на македонскиот народ со бугарската пропаганда е што сите кои се среќаваат со истата, по потпаѓањето под бугарската црква и согледувањето на вистинското и лице, попрвин одбирале да се префрлат на ислам и католицизам одошто да останат под бугарската црква.

3. Католицизмот фрла големи пари во Македонија, но српскиот конзул гледа “опасност” во нешто кое го нарекува нивно “корисно средство“ ( “…тоа е што на МАКЕДОНЦИТЕ им се пропроведа дека под нивната закрила и НИВНИТЕ НАРОДНИ ПРАВА КАКО И ЈАЗИКОТ ЌЕ ИМ СЕ ЗАЧУВААТ И СО ОВОЈ НАЧИН СИЛНО УСПЕВААТ.”). Со ова српскиот конзул признава дека католицизмот успева заради ПРИЗНАВАЊЕТО НА МАКЕДОНСКИОТ НАРОД и неговата посебност. И не е ни чудно што Србите по ова ќе се обидат со истиот метод на првично привидно признавање на македонскиот народ, да го придобијат за својата кауза.

4. Дури и враќањето на православните подоцна на некои преминати македонски фамилии е покрај вековните верски традиции и заради паниката која завладува меѓу православните цркви и ветувањата од нивна страна дека ќе се почитуваат македонските потреби и особености.